Sinds oktober 2021 hebben we nauwelijks energie aanbiedingen kunnen publiceren op DeEnergieGids. Dit komt doordat de energie leveranciers erg terug houdend zijn met het aanbieden van contracten met vaste prijzen. Door diverse oorzaken fluctueren de energie prijzen sterk en moeten de energie leveranciers hoge prijzen betalen om de prijzen vast te kunnen leggen om zo het risico voor zichzelf op prijsstijgingen te beperken.
Voor de huidige situatie had bijna de helft van de huishoudens een maand contract (als je geen contract hebt krijg je automatisch een maandcontract) met variabele tarieven. Nog eens 30 a 40% had een jaar contract met vaste tarieven. Inmiddels is het overgrote deel van de jaar contracten afgelopen en niet vernieuwd vanwege de veel hogere tarieven. De meeste huishoudens hebben nu dus maand contracten met variabele energie tarieven.
Variabele tarieven worden normaal gesproken 2 keer per jaar aangepast; op 1 januari en op 1 juli. Een aantal leveranciers is echter over gegaan naar het aanpassen van de tarieven per maand. De invloed van variabele tarieven op de energie rekening begint nu snel duidelijk te worden. Alle grote energie leveranciers hebben inmiddels stevige prijsverhogingen doorgevoerd die nog deze winter van kracht zullen zijn. Gemiddeld zijn leverings tarieven inclusief belastingen verdrievoudigd tot (afhankelijk van leverancier) 0,70 tot 1,10 per kWh elektriciteit en 3,00 tot 4,25 per m3 gas.
Een gemiddeld gezin dat vorig jaar rond deze tijd nog een maandelijks voorschot van 150 betaalde is nu ca. 500 euro kwijt. Een gemiddeld gezin gebruikt in een wintermaand al gauw 150m3 gas per maand, tegen een op dit moment laag tarief van 3,00 per m3 is dit alleen al voor het gebruiks deel van gas 450 euro per maand, een gemiddelde 200kWh elektriciteit per maand kost een tegen 0,75 nog eens 150 euro. Daar komen dan nog de vaste kosten en netbeheer kosten bij en gaat de heffingskorting nog af. Een voorschot van 500 euro per maand lijkt derhalve niet extreem hoog. Vragen om een verlaging van het maandbedrag zal er dan ook toe kunnen leiden dat bij de jaarafrekening flink bij betaald moet worden.
Prijsplafond
Gelukkig komt er per 1 januari 2023 een prijsplafond van 0,40 per kWh elektriciteit voor de eerste 2.900kWh en 1,45 per m3 gas voor de 1.200 m3. DIt zou de energie rekening met ca. 250 euro per maand kunnen verlagen voor het gemiddelde gezin uit ons voorbeeld. Dan nog blijft er een maandelijks te betalen voorschot van 250 euro over, ongeveer 70% meer dan een jaar eerder.
Voor de periode tot 1 januari 2023 geldt het prijs plafond nog niet. Om hiervoor te compenseren krijgt elke energie consument over november en december een tegemoetkoming van 190 euro per maand (in totaal 380 euro). Deze vergoeding is niet afhankelijk van het werkelijke verbruik.
Redenen van de hoge energieprijzen
Wij krijgen vaak de vraag wanneer er weer betaalbare aanbiedingen in onze energie vergelijker beschikbaar zullen zijn. Zeker nu we in de zomer zijn wordt er nagedacht over de winter periode. Het is erg lastig een antwoord op deze vraag te geven. Laten we even op een rijtje zetten wat er nu speelt;
De prijsstijgingen begonnen halverwege 2020, de economieën klommen weer op na de bodem die werd veroorzaakt door de Covid lockdowns. In kortte tijd nam de vraag naar energie sterk toe terwijl de energie producenten terug houdend waren met het verhogen van de productie die juist was verlaagd om de verlaagde vraag, veroorzaakt door de lockdowns, op te vangen.
In Europa werd de vraag naar met name gas sterk verhoogd doordat Duitsland na de kernramp van Fukushima in 2011 besloot om haar kerncentrales uiterlijk in 2022 te sluiten. Veel van het energie aanbod van kerncentrales wordt sindsdien vervangen door gas. Daarnaast is er vanwege het milieu veel ingezet op het vervangen van opwekken van energie met (bruin) kolen naar schoner gas.
Deze omslag van kern- en kolen energie naar gas was initieel redelijk eenvoudig. Rusland leverde voldoende goedkoop gas en ook Nederland en Noorwegen konden grote hoeveelheden gas leveren. Het gas was in zulke hoeveelheden en lage prijzen beschikbaar dat het eenvoudig kon concurreren met andere energie bronnen.
De omslag begon begin 2021 met de boycot van Australische kolen door China. China kon een deel van de import van kolen vervangen door import vanuit andere landen. Een groot deel werd echter vervangen door import van gas uit Rusland. Dit had, behalve een prijs opdrijvend effect voor gas, ook het effect dat Rusland er een belangrijk afzet makt voor haar gas bij kreeg en daardoor minder afhankelijk werd van Europa. Hierdoor werd het voor Rusland mogelijk om het niet of verminderd leveren van gas aan bepaalde landen in te zetten als economisch wapen. Iets waarvoor al werd gewaarschuwd door de toenmalige Amerikaanse president Trump.
Eind februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen waarna wereldwijd economische sancties tegen Rusland werden ingesteld. Op haar beurt zette Rusland druk op Europa door langzaam aan de gas leveranties naar Europa stil te leggen. Later werden de gas leveranties steeds vaker vanwege “technische problemen” stop gezet door Rusland.
Om toch voor de winter de gas buffers in Europa te kunnen vullen wordt van over de hele wereld vloeibaar gas aangevoerd naar Europa met LNG tankers.
Recent werden de 3 van de 4 Nord Stream 1 en 2 pijpleidingen tussen Rusland en Duitsland, waarschijnlijk door sabotage, onbruikbaar gemaakt. 800 tot 1000 miljoen m3 ontsnapte daarbij in de atmosfeer. Hierdoor staat vast dat zelfs als de sancties tegen Rusland opgeheven worden het onmogelijk zal zijn om de gas transport via deze pijpleidingen te hervatten. Europa zal derhalve aangewezen blijven op import van gas via LNG tankers. In 2021 vervoerden de Nord Stream pijpleidingen nog 60 miljard m3 gas naar Europa, ter vergelijk; Nederland verbruikt ca. 40 miljard m3 per jaar en produceert daarvan ca. de helft zelf. De Nederlandse Gasunie is 9% eigenaar van Nord Stream 1.
Hoe nu verder?
We zien dat olieproductie langzaam weer oploopt en dat de vraag naar olie voorzichtig afneemt. Wereldwijd is er een recessie op komst die er voor zal zorgen dat olie prijzen op termijn zullen dalen. Met gas is het een ander verhaal. Rusland was tot voor kort de belangrijkste leverancier van gas aan Europa. Nu dat is weggevallen wordt een deel vervangen door import van LNG (vloeibaar gas) met schepen vanuit Noord Amerika en verhoogde productie in Noorwegen. Er wordt zelfs gesproken over het weer opvoeren van de gas productie in Nederland.
Feit is dat de aanvoer van extra gas het verlies van de import vanuit Rusland maar deels goedmaakt en bovendien veel duurder is dan het gas uit Rusland. We gaan er niet aan ontkomen om minder gas te gebruiken omdat er simpel weg niet genoeg aanwezig zal zijn. Een deel hiervan wordt nu al gerealiseerd door het terug draaien van het vervangen van kolen door gas bij elektriciteitsproductie. Ook zijn huishoudens en bedrijven duidelijk zuiniger geworden nu ze geconfronteerd worden met de veel hogere prijzen. In de afgelopen 3 maanden is het gas verbruik in Nederland met ruim 30% afgenomen tov voorgaande jaren.
Ondanks alles is het aannemelijk dat er in de winter periode tekorten zullen ontstaan en de gas levering in delen van Europa onzeker zal zijn. Een daling van de gas prijzen ligt dan ook niet voor de hand.